Tarixən təşəkkül tapmış məskunlaşma sistemləri, milli ənənələr və başqa yerli xüsusiyyətlər, cəmiyyətin sosial-iqtisadi inkişaf perspektivləri, təbii-iqlim və ekoloji şərait nəzərə alınmaqla əhali üçün əlverişli mühitin yaranması üzrə şəhərsalma sahəsində dövlətin məqsədyönlü fəaliyyəti
Dividend siyasəti
Dividend siyasəti
Korporasiyanın, yəni səhmdar cəmiyyətlərin səhmdarlar arasında bölüşdürülən mənfəəti dividend adlanır. Dividendlər səhmdarların müəyyən səhmdar cəmiyyətə qoyduqları kapitaldan gələn yeganə gəlir bazasıdır. Bu gəlir ya pul, ya da səhm formasında ödənilə bilər. Dividendlərin ödənmə mənbəyi heç bir halda investisiya kapitalı yox, yalnız və yalnız bölüşdürülməmiş mənfəətdir.
Göstərdiyimiz kimi, müəssisə səhmdarları konkret müəssisəyə qoyduqları kapitalın gəlirini dividendlər şəklində alırlar. Səhmdar cəmiyyətlərdə dividendlər faktiki olaraq müəssisə sahiblərinin maraqlarını ifadə edən bir vasitədir. Şirkətin gəlirliliyi nə qədər yüksək və stabildirsə, dividendlər də bir o qədər müntəzəm ödənilir. Məlum olduğu kimi, şirkətin mənfəətindən ilk növbədə korporativ vergilər ödənilir, yerdə qalan hissədən şirkət istədiyi kimi istifadə edir. Səhmdarların qərarı ilə qalan hissənin bir qismini yeni investisiyaların maliyyələşdirilməsinə yönəltmək olar. Bundan sonra isə dividendlər ödənilir.
Maliyyə siyasəti
Maliyyə siyasəti – Maliyyə qanunvericiliyinə əsaslanan, dövlətin və onun orqanlarının qarşıda duran vəzifələrinin yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan ictimai maliyyənin (dövlət və bələdiyyə idarələrinin pul fondları) yaradılmasına, yayılmasına və istifadə olunmasına yönəldilmiş dövlət və bələdiyyələrin onların orqanlarının timsalında sistematik fəaliyyətidir.
Maliyyə siyasəti həm də kateqoriya adlandırıla bilər. Bu termin adətən maliyyə menecmenti ilə məşğul olan iqtisadçılar tərəfindən tətbiq edilir. Yəni, onu maliyyə menecmenti metodu aləti və məqsədi kimi götürülən maliyyə münasibətlərinin sosial-iqtisadi mahiyyəti kimi götürsək kateqoriya kimi qəbul etməliyik.
Maliyyənin məqsədi - gələcəkdə maliyyə fəaliyyətinin ən ideal nəticələridir. Maliyyə siyasətinin məqsədi isə - dövlətin mövcud sosial münasibətlər sisteminin möhkəmləndirilməsi və maliyyə vəsaiti ilə təmin edilməsidir. Maliyyə siyasətini həyata keçirmək üçün maliyyə mexanizmindən istifadə olunur.
== Maliyyə siyasətinin çatışmazlıqları ==
Hal-hazırda maliyyə siyasətinin çatışmazlıqları daha kəskin nəzərə çarpır və bu respublikamızın sosial-iqtisadi inkişafını ləngidən amilə çevrilir. Bu çatışmazlıqlar aşağıdakıladır:
Maliyyə siyasətinin doqmatik xarakter daşıması (təşəbbüskarlığın olması) və ölkənin inkişaf şəraitinin dəyişməsinə dərhal reaksiya vermək qabiliyyətinin olması.
Strateji xarakter daşıyan konsepsiyaların işlənib hazırlanması.
Pul siyasəti
Monetar siyasət (ing. Monetary policy) — zamanı iqtisadiyyat pul və onun alətləri vasitəsilə idarə edilir və tənzimlənir. Monetar siyasətdən XIX əsrlərin sonlarından etibarən istifadə edilməyə başlanılıb. Bu siyasət faiz dərəcəsinin iqtisadiyyata təsirinə əsaslanır və borc götürülən pulun qiymətini və pulun məcmu təklifini dəyişir. Monetar siyasət bunları idarə etmək üçün müxtəlif alətlərdən istifadə edir ki bu da iqtisadi artıma, inflyasiyaya, işsizliyə və məzənnəyə təsir göstərir. Belə ki, əgər valyutanın buraxılışı bir mərkəzdən həyata keçirilirsə və ya iqtisadi subyektlər üçün pulu təmin edən bankların mərkəzi banka tabe olduğu nizamlama sistemi mövcuddursa, monetar siyasət (iqtisadi məqsədlərə çatmaq üçün) pul təklifini və faiz dərəcəsini idarə edir. 1970-ci ildən bəri monetar siyasət ümumilikdə fiskal siyasətdən ayrı həyata keçirilir. Hətta bundan əvvəl Bretton Vuds sistemi də dövlətin iki siyasəti ayrılıqda formalaşdırımasını təklif edirdi.
Modern dövrdə əksər ölkələrdə monetar siyasəti həyata keçirən müstəqil qurumlar (ABŞ-də Federal Ehtiyatlar Sistemi, İngiltərə Bankı, Avropa Mərkəzi Bankı, Çin Xalq Bankı, Yeni Zellandiya Ehtiyat Bankı və Yaponiya Bankı) mövcuddur. Ümumilikdə bu qurumlar mərkəzi bank adlandırılırlar və adətən maliyyə sistemindəki əməliyyatların düzgün və səlis həyata keçirilməsinə məsuldurlar.
Qiymət siyasəti
Qiymət siyasəti — məhsul və xidmətlərin qiymətlərinin müəyyən edilməsi prinsipləri və üsullarıdır.
Qiymətqoymanın mikro (firma səviyyəsində) və makro (qiymət və tariflərin dövlət tənzimlənməsi sferasında) səviyyələrini ayrılır.
== Şirkətin qiymət siyasəti ==
Firmanın qiymət siyasəti firmanın ümumi strategiyası çərçivəsində formalaşır və qiymət strategiyası və qiymətqoyma taktikasını ehtiva edir. Qiymət strategiyası təklif olunan məhsulun bazarda yerləşdirilməsini nəzərdə tutur. Hədəf seqmentinin müəyyən edilməsi və strategiyanın qurulması üçün müxtəlif yanaşmalar mövcuddur (Ansoff matrisi, BCG matrisi, Porter matrisi). Həmçinin qiymət strategiyası çərçivəsində qiymətin müəyyən edilməsi (təyin edilməsi) üçün istifadə olunan üsullar, eləcə də qiymət ayrı-seçkiliyi formaları seçilir.
Gələcəkdə strategiyanın həyata keçirilməsi çərçivəsində alıcılar üçün qiymət endirimləri və qeyri-qiymət stimulları sistemləri daxil olmaqla, taktiki tədbirlər (satışı stimullaşdırmaq üçün) hazırlanır.
Qiymət siyasətinin həyata keçirilməsi zamanı şirkət rəhbərliyi təxirəsalınmaz tədbirləri tənzimləməli və strategiyanın dəyişmə vaxtına nəzarət etməlidir. Qiymətlər kifayət qədər mənfəət səviyyəsini təmin etmək üçün rəqabətdə fəal şəkildə istifadə olunur. Malların və xidmətlərin qiymətlərinin müəyyən edilməsi hər bir müəssisənin ən vacib problemlərindən biridir, çünki optimal qiymət onun maliyyə rifahını təmin edə bilər.
Sertifikat siyasəti
Sertifikat siyasəti — sertifikatın idarə edilməsi ərzində yerinə yetirilən elektron tranzaksiyalara köklənmiş inzibati siyasətin xüsusi formasıdır.
Bu sənəd ictimai əsas struktur (İƏS) sərhədində dərc olunur.
== İş prinsipi ==
Sertifikat siyasəti rəqəmsal sertifikatların yaradılması, istehsalı, paylanması, uçotu, nüfuzdan düşmüşlərin ləğvi ilə əlaqədar bütün aspektləri nəzərə alır. Sertifikat siyasəti həmçinin sertifikatlara əsaslanan təhlükəsizlik sistemi vasitəsilə qorunan kommunikasiya sistemindən istifadə edən tranzaksiyaları da idarə edə bilər. Kritik sertifikat genişlənmələrinə nəzarət etməklə belə siyasətlər və əlaqədar məcburiyyət texnologiyaları xüsusi tətbiqlər üçün tələb edilən təhlükəsizlik servislərinin təmin edilməsini dəstəkləyə bilərlər.
== Ədəbiyyat ==
İmamverdiyev Y.N. İnformasiya təhlükəsizliyi terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: "İnformasiya texnologiyaları" nəşriyyatı, 2015, 160 səh.
Təhlükəsizlik siyasəti
Təhlükəsizliyin təşkil olunma siyasəti dedikdə informasiyanın müdafiəsinə yönəldilmiş və onunla birlikdə
resursların assosiasiya olunmasının idarəetmə qərarlarının sənədləşdirilməsinin toplumu başa düşülür. Təhlükəsizlik siyasəti vasitələrdən ibarətdir və onların köməyilə kompüter informasiya sisteminin təşkil olunması fəaliyyəti həyata keçirilir. Ümumiyyətlə, təhlükəsizlik siyasəti kompüter mühitində istifadə edilir və təşkilatın spesifik tələbatını əks etdirir.
Adətən kompüter informasiya sistemləri (KİS) dedikdə
müxtəlif xüsusiyyətli mürəkkəb kompleks başa düşülür və ya aparat və proqram təminatının arabir öz aralarında lazımi səviyyədə işləmələrinin uyuşa bilməməsi qəbul edilir. Bura kompüterlər, əməliyyat sistemləri, şəbəkə vasitələri, verilənlər bazalarını idarəetmə sistemləri, müxtəlif əlavələr aiddir. Bütün bu komponentlər (təşkiledicilər) özünəməxsus müdafiə vasitələrinə malikdir və bunların bir-biri ilə razılaşdırılması mütləqdir. Bu baxımdan da korporativ sistemlərin təhlükəsizliyinin təmin olunması təhlükəsizlik siyasətinin effektiv həyata keçirilməsində mühüm rol oynayır.
== Təhlükəsizlik siyasətinin əsas anlayışları ==
Təhlükəsizlik siyasəti rəhbərliyin faydalı saydığı və seçdiyi informasiya təhlükəsizliyi sahəsində idarəetmə strategiyasını, resursların miqdarını və onlara yanaşmanın ölçüsünü müəyyən edir.
Təhlükəsizlik siyasəti müəssisənin informasiya sistemi üçün real sayılan cəsarətin (və ya cürətin) təhlil edilməsinə əsaslanaraq qurulur. Belə olan halda cürət təhlil edilir, müdafiə strategiyası müəyyən olunur, informasiya təhlükəsizliyini təmin edən proqram tərtib edilir - bütün bunlar təhlükəsizlik siyasətidir.
Valyuta siyasəti
Valyuta siyasəti (curency policy) – dövlət tərəfindən valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsi məqsədilə həyata keçirilən hüquqi, iqtisadi, inzibati tədbirlərin kompleksi: valyuta siyasətinin həyata keçirilmə formaları:
diskont siyasəti – mərkəzi bankın uçot dərəcəsinin dəyişdirilməsi yolu ilə valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsi;
valyuta müdaxiləsi – valyuta bazarlarında tələb və təklifin tarazlaşdırılması məqsədilə mərkəzi bankın valyutaların alqı-satqısı əməliyyatlarında müntəzəm iştirakı;
devalvasiya (milli valyutanın xarici valyutalara nisbətən məzənnəsinin məsədyönlü uçotlaşdırılması) və revalvasiya (milli valyutanın xarici valyutalara nisbətən məzənnəsinin qaldırılması).
valyuta məhdudiyyətləri – valyuta əməliyyatlarının inzibati tədbirlər və qanunverici aktlarla qadağan olunması və ya limitləşdirilməsi nəzərdə tutulur.
== Diskont siyasət ==
Mərkəzi bank tərəfindən kreditlər üçün ssuda kapitalının tələb və təklifinin tənzimlənməsi məqsədli faiz dərəcələrinin azalmazı və artması ilə müşayiət olunan uçot pul-kredit siyasəti. Faiz dərəcəsini artırmaqla Mərkəzi bank kredit pulu üzrə tələbin azalmasına təsir göstərir, azaltmaqla isə tələbi fəallaşdırır.
== Valyuta müdaxiləsi ==
Milli valyutanın məzənnəsini tənzimləmək məqsədilə Mərkəzi Bank tərəfindən valyuta bazarında həyata keçirilən xarici valyutanın alqı-satqısı əməliyyatıdır. Mərkəzi Bank valyuta bazarında satışlar həyata keçirərkən özünün xarici valyuta ehtiyatlarından istifadə edir.
== Devalvasiya və revalvasiya ==
Milli valyuta məzənnəsinin xarici valyutaya nisbətdə, yaxud milli pul nişanlarının real qızıl tutumunun (tərkibinin) aşağı düşməsi.
Devalvasiya ölkə iqtisadiyyatında baş verən müxtəlif maliyyə böhranları, yaxud qeyri-tarazlığı, o cümlədən inflyasiya, tədiyyə balansında uzun müddət davam edən kəsrli vəziyyətin nəticəsi kimi baş verir.
Devalvasiya prosesi dövlətin bu prosesə müdaxiləsi baxımından 2 qrupa ayrılır: açıq devalvasiya, qapalı devalvasiya.
Açıq devalvasiya – dövlət tərəfindən milli valyutanın əhə miyyətli həcm də dövriyyədən yığılması, ya xud dəyərdən düşmüş milli pul nişanələrinin yeniləri ilə əvəz edil məsi yolu ilə milli valyuta məzənnəsinin qaldırılması.
Diaspor siyasəti
Diaspor siyasəti — transmilli etnik diasporların siyasi davranışları, onların etnik vətənləri və qəbul etdikləri dövlətlərlə münasibətləri və etnik münaqişələrdəki mühüm rolu. Diaspor siyasətinin öyrənilməsi diaspor tədqiqatlarının daha geniş sahəsinin bir hissəsidir.
Diaspor siyasətini başa düşmək üçün əvvəlcə onun tarixi kontekstini və bağlılığını anlamaq lazımdır. Diaspor — ortaq kimliyinə əsaslanan tək etnik qrup kimi müəyyən edilən transmilli cəmiyyətdir. Diasporlar əsl vətəndən tarixi mühacirət nəticəsində yaranır. Bu ərazinin əslində konkret etnik qrupun vətəni olub-olmaması siyasi məsələdir.
Miqrasiya nə qədər köhnədirsə, hadisə ilə bağlı dəlillər də bir o qədər azdır. Məsələn, qaraçılara gəldikdə, miqrasiya, vətən və miqrasiya yolu hələ dəqiq müəyyən edilməmişdir. Vətən iddiası həmişə siyasi məna daşıyır və tez-tez mübahisə doğurur.
Özünü tanıyan diasporlar vətənlərinə, etnik və mədəni bağlılıqlarına böyük əhəmiyyət verirlər, xüsusən də vətənlərini “itirilmiş” və ya “fəth edilmiş” hesab edirlərsə.
Azərbaycanın viza siyasəti
Azərbaycan Hökuməti, müəyyən ölkələrin vətəndaşlarına, müəyyən bir müddət üçün viza almaq məcburiyyətində qalmadan, ümumi Azərbaycan pasportu ilə turizm və ya iş məqsədli Azərbaycan ziyarəti və diplomatik və xidmət pasportu ilə rəsmi məqsədli Azərbaycan ziyarəti üçün giriş icazəsi verir. Digər ölkələrin vətəndaşları, Azərbaycan Respublikası səfirliklərində və ya konsulluqlarında Azərbaycana səyahət etmədən əvvəl viza almalıdırlar.
== Ümumi viza şərtləri ==
Pasport, verilən Azərbaycan vizasının bitmə tarixindən sonra ən az 6 ay etibarlı olmalıdır. Bir xarici ölkə vətəndaşlarının pasport müddətinin bitməsinə 4 aydan az bir müddət varsa,(Türkiyə vətəndaşları üçün bu müddət 150 gündür) viza verilməyəcək.Ümumi pasport ilə xidmət pasportu üçün viza alması lazım olan sadalanan müəyyən ölkələrin vətəndaşları, Azərbaycana səyahət etmədən əvvəl viza almalıdırlar. Vizalar, Azərbaycan Respublikası səfirliklərindən və ya konsulluqlarında ya da Azərbaycan Respublikası sərhədindəki keçid məntəqələrində verilir.
== Afrika ==
== Panama ==
== Asiya ==
== Avropa ==
== Siyahıda olmayan digər bütün ölkələr ==
Siyahıda olmayan ölkələrin vətəndaşları Azərbaycana səyahət etməmişdən əvvəl viza almalıdırlar. Vizalar Azərbaycan Respublikası səfirliklərindən və ya konsulluqlarında ya da Azərbaycan Respublikası sərhədindəki keçid məntəqələrində.
== Qadağan ==
Ermənistan Respublikası ilə müharibə vəziyyəti səbəbindən Ermənistan Respublikası vətəndaşlarının Azərbaycan Respublikasına girişi qadağandır.Azərbaycan Hökuməti, qanuna Azərbaycanın hissəsi olan və Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş, separatçı Dağlıq Qarabağ bölgəsini (qanunsuz "Dağlıq Qarabağ Respublikası"), onu əhatə edən torpaqları və tamamilə Ermənistan torpaqları içində iştirak edən Kərki, Yuxarı Əskipara, Barxudarlı və Sofulu anklavlarını, Azərbaycan hökumətinin icazəsi olmadan xarici ölkə vətəndaşlarının ziyarət etmələrini qətiliklə qadağan edib. Əgər kiminsə pasportunda separatçı Dağlıq Qarabağ vizası ya da oraya səyahət ilə hər hansı bir dəlil varsa, onun Azərbaycan Respublikasına girişi qadağan edilir və "persona non grata" siyahısına (arzuedilməyən adam siyahısına) daxil edilir.
Azərbaycanın xarici siyasəti
Azərbaycanın xarici siyasəti — Azərbaycan dövləti xarici məsələlərdə yalnız Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən irəli gələn müddəalarla məhdudlaşır.
Azərbaycan Respublikasında müstəqil siyasət anlayışı SSRİ-nin dağılması, imperiyanın tərkibində olan ölkələrin müstəqillik əldə etməsi ilə eyni vaxta təsadüf edir. Buna qədər digər müttəfiq respublikalarda olduğu kimi Azərbaycan SSR-də də siyasəti Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının rəhbərliyi müəyyən edirdi. Ancaq 1984-cü ildən SSRİ-də başlayan yenidənqurma layihəsinin nəticəsində sərbəstlik Azərbaycana da çatdı. 1991-ci ilin 18 oktyabrında Azərbaycan müstəqil dövlət elan edildi. Bununla da müstəqil ölkənin daxili və xarici siyasətinin əsası qoyuldu.
Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkədə qısa müddətdə hakimiyyət dəyişiklikləri baş verirdi ki, bu da xarici siyasətə təsirsiz ötüşmürdü. İlk müstəqillik illərində Azərbaycan BMT, ATƏT kimi mötəbər qurumların üzvü idi. Eyni zamanda hakimiyyət beynəlxalq neft şirkətləri ilə Xəzər dənizinin karbohidrogen ehtiyatlarının dünya bazarına çıxarılması istiqamətində danışıqlar aparırdı.
Müstəqilliyin ilk illərində Azərbaycanda ilk siyasi təsisatlar, partiyalar, qeyri-hökumət təşkilatları yarandı.
Belarusun hərbi siyasəti
Belarusun hərbi siyasəti — hərbi təşkilatın qüvvələrinin və vasitələrinin hazırlanmasına, hərbi təhlükəsizliyin təmin edilməsi, o cümlədən hərbi münaqişələrin qarşısının alınması və Belarus Respublikasının müdafiəsi üçün onlardan istifadə qaydası və üsullarının müəyyən edilməsinə yönəlmiş fəaliyyətlər.
== Hərbi doktrina ==
Ölkənin hərbi siyasətini əsasən hərbi doktrina müəyyən edir. Hazırkı versiya 2016-cı ildə qəbul edilib. Sənəd dövlətin hərbi təşkilatını və onun tətbiqi əsaslarını, hərbi-iqtisadi aspektlərini (hərbi-sənaye kompleksinə aid), hərbi təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə tədbirləri, o cümlədən Belarusda ilk dəfə olaraq, hərbi təcavüzə qarşı fəaliyyət planını müəyyən edir. hibrid müharibə və rəngli inqilab.
Belarus Respublikasının hərbi siyasətinin əsas məqsədləri beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunması, müharibə təhlükəsinin qarşısının alınması və dövlətin milli təhlükəsizliyinin mümkün hərbi təhdidlərdən təminatıdır. O, BMT Nizamnaməsi, 1975 və 1992-ci il Helsinki Sazişləri, 1990-cı il Paris Xartiyası, 1999-cu il İstanbul Xartiyası və digər beynəlxalq müqavilə, saziş və razılaşmaların müddəalarına uyğun olaraq formalaşmışdır. Bu sənədlər əsasında ölkənin prinsipləri müəyyən edildi:
digər dövlətlərə qarşı heç bir ərazi iddiası irəli sürmür və digər dövlətlərin belə iddialarını tanımır;
digər ölkələrin siyasi müstəqilliyinə və dövlət suverenliyinə hörmət edir və milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi məsələlərini başqa dövlətlərin təhlükəsizliyinə xələl gətirmədən öz maraqlarına uyğun həll etmək hüququnu tanıyır;
bütün dövlətlərarası ziddiyyətlərin müstəsna olaraq qarşılıqlı məqbul əsasda danışıqlar yolu ilə həllinin tərəfdarıdır;
beynəlxalq müqavilə və müqavilələrlə müəyyən edilmiş öhdəliklər çərçivəsində Avropa qitəsində silahlanmanın balanslaşdırılmış şəkildə azaldılmasına töhfə verir;
dövlətin hərbi təhlükəsizliyinə ziyan vurmaqla silahların birtərəfli qaydada ixtisarını istisna edir, ona yalnız onun iqtisadi imkanlarını və obyektiv məqsədəuyğunluğunu nəzərə alaraq müdafiə qabiliyyətinin zəruri səviyyəsini təmin etməyə imkan verir.Rusiya ilə birlik dövləti, KTMT və MDB koalisiya siyasətində prioritet sahələr adlandırılıb. Doktrinada Avropa İttifaqı ilə münasibətlər “yaxşı qonşuluq və qarşılıqlı faydalı”, NATO ilə isə “tərəfdaşlıq” kimi səciyyələndirilir .
== Fəaliyyətləri ==
=== Hərbi vəzifəsi ===
Hərbi vəzifəni mənşəyindən, sosial və əmlak vəziyyətindən, irqindən və milli mənsubiyyətindən, təhsilindən, dilindən, dinə münasibətindən, işğalın növündən və xarakterindən, siyasi və digər əqidəsindən asılı olmayaraq, sağlamlığına və fiziki inkişafına yararlı kişi vətəndaşlar yerinə yetirirlər, habelə müəyyən edilmiş tələblərə cavab verən və Silahlı Qüvvələr və digər hərbi birləşmələr üçün zəruri olan ixtisaslar üzrə təhsil almış qadın vətəndaşlar.
Böyük dəyənək siyasəti
Böyük dəyənək siyasəti — Ruzvelt hökumətinin Latın Amerikasındakı kursu.
== Böyük dəyənək siyasətinin məqsədi ==
Böyük dəyənək siyasətinin 2 məqsədi var idi:
Amerika qitəsini Avropanın inkşaf etmiş ölkələrinin üzünə bağlamaq
Latın Amerikasının ABŞ-nin maraq dairəsinə daxil olmasını təmin etmək.Ruzvelt Monro doktrinasına yeni məzmun verməklə göstərirdi ki, ABŞda da qaydasızlıq, istehsal böhranları xroniki hal alıb, bu isə sivilizasiyanın mövcudluğu üçün təhlükə yaradır. Ruzveltin bu siyasi kursunda Panama kanalının çəkilməsi və Venesuela təcrübəsi mühüm rol oynadı. Məlum olduğu kimi, hələ 16-cı əsrdən etibarən 2 Amerika arasında su yolunun çəkilməsi məsələsi çox ciddi problemə çevrilmişd Lakin, yalnız 1903-cü ilin 18 oktyabrda Panama kanalının çəkilməsinə start verildi. 1902-ci ildə isə İngiltərə, Almaniya və İtaliya Venesuelaya ultimatum verdiyi zaman prezident arbitr rolunu öz üzərinə götürdü. Teodor Ruzveltin "Böyük dəyənək" siyasətinin praktiki olaraq reallaşması ABŞ-Kuba münasibətləri ilə bağlı idi. ABŞ Panama kanalı ilə yanaşı Kubanı da ələ keçirmək istəyirdi. 1901-ci ilin fevralında Kubada konstitusiya layihəsi hazırlandı və ABŞ konqresi ona "Platda düzəlişi" etdi. Bu düzəlişə əsasən Kubanın suverenliyi məhdudlaşdırılır və ABŞ Kubaya müdaxilə hüququ əldə edirdi. İspan zülmündən təzəcə qurtulmuş Kubada ABŞ-in kapital qoyuluşu 30 milyarddan 200 milyard dollaradək artdı.
Dnestryanı viza siyasəti
Dnestryanı viza siyasəti — xarici ziyarətçilərin Dnestryanıya vizaya ehtiyacı yoxdur. Xarici ziyarətçilərdən yalnız girişdə səlahiyyətli orqanlarda qeydiyyatdan keçmələri tələb olunur. Bu arada daha 3 postsovet münaqişəli vətəndaş Dnestryanıya pulsuz səyahət edə bilər. Demokratiya və Millətlərin Hüquqları Birliyinin bütün üzvlərinin vətəndaşları üçün viza tələblərinin ləğv edilməsi qərara alınıb:
== Qeydiyyat proseduru ==
Xarici vətəndaşlar Dnestryanı əraziyə gəldikdən sonra, dəvət, təhsil və ya iş məqsədi ilə qohumlarının və ya dostlarının yanında qaldıqları zaman pasport və şəxsiyyət vəsiqələri 24 saat ərzində qeydiyyat üçün Viza Departamentinə və Daxili İşlər Nazirliyinin qeydiyyat və pasport idarələrinə təqdim olunur. Xarici vətəndaşlar otelə gəldikdən sonra otel rəhbərliyinə, Daxili İşlər Nazirliyinin rəsmilərinə məlumat vermək və vaxtında qeydiyyatdan keçmək üçün məsuliyyət daşıyırlar. Ev sahibləri isə xarici vətəndaşların səfər tarixini və məqsədini üç gün əvvəldən Daxili İşlər və Dövlət Təhlükəsizliyi Nazirliyinə bildirməyə borcludurlar.
Dünya Siyasəti İnstitutu
Dünya Siyasəti İnstitutu — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının strukturuna daxil olan elmi-tədqiqat institutu.
2014-cü ildə yaradılmışdır.
== Strukturu ==
"MDB ölkələri" şöbəsi.
"Avropa ölkələri və beynəlxalq təşkilatlar" şöbəsi
"ABŞ və Avropa ölkələri" şöbəsi
"Yaxın Şərq və Afrika ölkələri" şöbəsi
"Cənub-Şərqi Asiya ölkələri" şöbəsi
"Azərbaycan Respublikasının xarici siyasəti" şöbəsi
"Tərcümə, nəşriyyat və informasiya" şöbəsi
== Fəaliyyət istiqamətləri ==
Dünyada baş verən sosial-iqtisadi, siyasi və b. proseslərin təhlili, qiymətləndirilməsi, onların Azərbaycan Respublikasına mümkün təsirlərinin qısamüddətli və uzunmüddətli proqnozlaşdırılması.
Dünya siyasətinin təkamülü, Azərbaycan Respublikasının onda yeri və rolu.
MDB ölkələrində, ABŞ-də və Amerika qitəsində, Avropa, Yaxın Şərq və Afrika, Cənub-Şərqi Asiya ölkələrində daxili ictimai-siyasi və iqtisadi proseslər, dünya siyasətində tutduqları yer, xarici siyasətlərinin başlıca istiqamətləri, məqsədləri, həyata keçirilmə mexanizmləri və formaları, qarşılıqlı münasibətləri, Cənubi Qafqaz siyasətində Azərbaycan Respublikasının yeri, əməkdaşlığın perspektivləri.
Beynəlxalq təşkilatlarda gedən proseslər, onlarda ayrı-ayrı dövlətlərin yeri və rolu.
Dünya ölkələri siyasətçilərinin və ictimai xadimlərinin Cənubi Qafqaza, o cümlədən Azərbaycan Respublikasına dair baxışlarının öyrənilməsi və təhlil edilməsi.
Azərbaycan Respublikasının xarici siyasət məsələlərinin araşdırılması və proqnozlaşdırılması.
Fransanın xarici siyasəti
Fransa Respublikasının beynəlxalq əlaqələri Fransa hökumətinin xarici dünya ilə əlaqələri. Qərbi Avropada yerləşən Fransa əsas Avropa ölkələrindən biridir və orta əsrlərdən bəri Avropa və beynəlxalq tarixdə görkəmli və tarixi rol oynamışdır. FransaBirləşmiş Millətlər Təşkilatının, NATO-nun və Avropa Kömür və Polad Birliyinin (Avropa Birliyinin sələfi) qurucularından biridir. Onun əsas müttəfiqləri Almaniya, İtaliya, ABŞ, digər NATO ölkələri və Avropa İttifaqıdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatında Fransa Təhlükəsizlik Şurasında daimi bir yerdədir və ixtisaslaşmış və əlaqəli qurumlarının çoxunun üzvüdür.
Fransa həm də Aralıq dənizi Birliyinin qurucularından biridir və həm regional, həm də qlobal qlobal siyasətdə əsas rol oynayır.
== Jak Şirakın dövründə Fransanın xarici siyasəti ==
1995-ci ilin yazında 14 yaşlı "Mitterrand dövrü" başa çatdıqda və Cümhuriyyət partiyasını dəstəkləyən Alyansın lideri Jak Şirak Fransa prezidenti oldu, bir çox analitik, seçki kampaniyasından daha çox ölkənin xarici siyasətində ola biləcək dəyişikliklər haqqında çox ehtiyatlı fərziyyələr söylədi. ritorika, son illərdə ODA rəhbərliyi, Fransa, müstəqillik və böyüklük, antiamerikanizm, imtiyaz kimi postulatlara güvənən General de Gollun ideoloji irsini getdikcə daha çox sitat gətirir Sovet İttifaqı ilə tərəfdaşlıq, müstəqil dayandırıcı qüvvələrin qurulması. Fransa ABŞ-nin qlobal siyasi rəhbərliyindən məmnun deyildi, güc təzyiqinin taktikası və "qabaqlayıcı tətillər" strategiyası ilə razılaşmadı. Şarl de Qollun dövründə olduğu kimi, Fransa da hegemon bir siyasətə qarşı çıxdı, bütün beynəlxalq birliyin paylaşdığı dəyərlər sistemi üçün.
Gürcüstanın xarici siyasəti
Müstəqillik qazandıqdan sonra Gürcüstanın xarici siyasəti NATO və Aİ-yə üzv olmağa yönəlib. Gürcüstan həm də Ermənistanla Rusiya arasında, Azərbaycanla Avropa arasında tranzit ölkə rolunu oynayır. 2013-cü ildən etibarən Türkiyə və Azərbaycan Gürcüstanın aparıcı ticarət tərəfdaşlarıdır. Rusiya ilə münasibətlər 2008-ci ildə kəsilmiş və gərgin olaraq qalmaqdadır.
== Ümumi xüsusiyyətlər ==
Gürcüstanın xarici siyasətinin əhəmiyyəti əsasən tranzit ölkə kimi onun əlverişli mövqeyi ilə bağlıdır. Azərbaycan karbohidrogenlərinin Türkiyəyə və AB-nə tranziti məhz Gürcüstandan keçir. Azərbaycanla münaqişə səbəbinə görə Ermənistan da Rusiya və Avropa ilə xarici ticarətini Gürcüstan üzərindən aparmaq məcburiyyətindədir. Nəhayət, AB-dən Çinə tranzit malları Rusiyadan yan keçməklə Gürcüstandan keçir. Gürcüstanın xarici siyasətinə Moskvanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyini tanıması problemi ilə əlaqəli Rusiya ilə gərgin münasibətləri güclü təsir göstərir. Bu səbəbdən Gürcüstan sərhədlərin qorunmasının lehinə olan Ukrayna ilə yanaşı, Azərbaycanla da isti münasibətlər saxlayır.
Kontinental blokada siyasəti
Kontinental blokada — 1806 − 1814 cü illərdə fransız imperatoru Napoleonun öz rəqiblərinə qarşı (1801-1814 cü illər ingilis-fransız müharibəsi) apardığı iqtisadi və siyasi təcrid siyasəti. Əvvəl 8 fevral 1807-ci ildə Prussişe Eylau döyüşü və sonra 14 iyun 1807-ci ildə Friedland döyüşünün ardınca 7 iyulda Fransa Russiya və Prussiya arasında Tilsit sülhü bağlanılır.
Tilsit sülhü — Fransa ilə Rusiya arasında sülh müqaviləsi sayılır. 1807-ci ilin iyununda Fridland yaxınlığında fransızlarla döyüşdə rus qoşunları məğlub olur. İyul ayında isə Tilsitdə Rusiya ilə Fransa arasında sülh müqaviləsi imzalanır. Müqaviləyə əsasən, Rusiya Napoleon Bonapart tərəfindən Avropada həyata keçirilmiş dəyişiklikləri tanımağa və İngiltərəyə qarşı kontinental blokadaya qoşulmağa məcbur oldu.
Bu sülh Prussiya üçün bir fəlakət idi. Prussiya Elbadan qərbdəki ərazilərindən yeni yaradılmış Vütenberq krallığının xeyrinə məhrum olmuş olur. Polşa əyaləti isə Varşava Böyük hersoqluğuna çevrilir. Beləliklə Prussiya ərazisinin yarısını itirmiş olur eyni zamanda daha yüksək təzminat ödəməklə yanaşı kiçik ordu saxlamaqla kifayətlənməli olur.
Nasist irqi siyasəti
Nasist irqi siyasəti — nasist Almaniyasında irqi gigiyena konsepsiyasına əsaslanan irqi ayrı-seçkilik və xarici düşmənçilik siyasəti.
Bir çox Avropa və Amerika ölkəsində, XIX əsrdə və XX əsrin əvvəllərində irqçilik qadağan edilmədi və nasistlərin Almaniyada hakimiyyətə gəlməsi ilə dövlət dəstəyini aldı.
Irqi gigiyena konsepsiyası, insanları üstün irq və alt ünsürlərin nümayəndələrinə bölmək və uyğun seçim ehtiyacını nəzərdə tuturdu. Bu konsepsiyaya görə birincisi süni şəkildə dəstəklənməli, ikincisinin çoxalmasının qarşısı alınmalı idi; yarışların qarışması arzuolunmaz nəticələr verir. Bu konsepsiya ayrıca alkoliklərin, epileptiklərin, müxtəlif irsi xəstəlikləri olan və zehni xəstələrin sterilizasiyası və ya məhv edilməsini tələb edirdi. "İrq gigiyenasını" qorumaq istəyi, müxtəlif kateqoriyalı vətəndaşların məcburi məhvi üçün dövlət proqramlarında özünü göstərdi.
"İrqi gigiyena" prinsiplərinə uyğun olaraq, zülmün əsas hədəfləri vətəndaşlıq hüquqlarından, dövlət işində işləmək, özəl bir təcrübəsi və öz işi ilə məşğul olmaq, Almanlarla evlənmək (Alman) ilə məhrum olan Yəhudilər idi. qadınlar) və dövlət təhsil müəssisələrində təhsil alırlar. Mülkləri və müəssisələri qeydiyyata alındı və müsadirə edildi. Şiddət hərəkətləri davamlı idi və rəsmi təbliğat etnik Almanlar arasında yəhudilərə qarşı qərəz və kin hisslərini artırdı (və ya artırdı).
Qazaxıstanın viza siyasəti
Qazaxıstana gələn ziyarətçilər viza tətbiq olunmayan ölkələrdən gəlmədikləri təqdirdə Qazaxıstanın diplomatik nümayəndəliklərindən birindən viza almalıdırlar.
== Viza siyasəti xəritəsi ==
== Vizasız giriş ==
Aşağıdakı ölkələrin və ərazilərin vətəndaşları Qazaxıstana vizasız səfər edə bilərlər: 11 iyul 2020-ci ildən bəri vizasız gələn şəxslər ölkədə 180 gün ərzində ən çox 90 gün qala bilərlər (ilk giriş anından etibarən hesablanır).
Qeydlər^ ŞV – Milli şəxsiyyət vəsiqəsi ilə daxil ola bilərlər
^ IP – Daxili pasportla daxil ola bilərlər
2 – 30 günədək, istənilən 180 günlük dövr ərzində ölkədə qalma müddəti ən çox 60 gün ola bilər3 – 180 gün ərzində 30 günədək4 – il ərzində 30 günədək Türkmənistan— Balkan vilayətinin sakinləri Atırau və Mangistau vilayətlərinə vizasız 5 günlük səfər edə bilərlər.
=== Vizasız proqram ===
Qazaxıstan iqtisadiyyatına böyük xarici investisiyalar qoyan aşağıda sadalanan ölkələrin vətəndaşlarına tətbiq olunan vizasız siyasət çərçivəsində 30 gündən az qalmaq müddəti üçün viza tələb olunmur. Proqram əvvəlcə 15 iyul 2014-cü ildə başlamış və 10 ölkəyə birtərəfli vizasız giriş imkanı təqdim etdi, 2015-ci ilin iyul ayında isə siyahı 19 ölkəyə qədər genişləndirilmişdir, daha sonra 2017-ci ilin yanvar ayında bu say 43-ə və 2019-cu ilin sentyabr ayında isə 54-ə qədər yüksəlmişdir. Həmin ölkələr bunlardır:
=== Vizanın dəyişdirilməsi ===
Qırğızıstanın etibarlı turizm vizasını əldə etmiş bu ölkələrin vətəndaşları bu tip vizanın qüvvədə olduğu müddətdə Qazaxıstanın Almatı və Cambul vilayətlərinin sərhəd bölgələrini ziyarət edə bilərlər: ABŞ, Almaniya, Avstraliya, Avstriya, Belçika, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Cənubi Koreya, Danimarka, Fransa, Finlandiya, Xorvatiya, İngiltərə, İrlandiya, İslandiya, İspaniya, İsrail, İsveç, İsveçrə, İtaliya, Kanada, Lixtenşteyn, Lüksemburq, Macarıstan, Malayziya, Monako, Niderland, Norveç, Polşa, Portuqaliya, Səudiyyə Ərəbistanı, Sinqapur, Slovakiya, Yaponiya, Yeni Zelandiya və Yunanistan.
=== Qeyri-adi pasportlar ===
Yalnız Almaniya, Benilüks, Çex Respublikası, Danimarka, Estoniya, Finlandiya, Fransa, İspaniya, İsveçrə, İtaliya, Latviya, Litva, Norveç, Portuqaliya, Sloveniya, Vatikan və Yunanıstan diplomatik pasportlarına sahib vətəndaşlar və həmçinin Bolqarıstan, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Çili, Xorvatiya, İsrail, Kipr, Meksika, Monteneqro, Rumıniya, Slovakiya və Şimali Makedoniya diplomatik və xidmət kateqoriyası pasportlarına malik şəxslər 90 günə qədər Qazaxıstanda vizasız qala bilərlər.
Yalnız Misir, Polşa diplomatik pasport sahibləri və Bosniya və Herseqovina, Çin, Filippin, Hindistan, İndoneziya, İordaniya, İran, Kuba, Macarıstan, Pakistan, Şri-Lanka, Tailand, Türkmənistan, Vyetnam və Yaponiya ölkələrinə aid yalnız diplomatik və xidmət kateqoriyalı pasport sahibləri 30 günə qədər Qazaxıstanda vizasız qala bilərlər.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının pasportu sahiblərindən 180 gün müddətində 30 gün ərzində viza tələb olunmur.
2019-cu ilin dekabr ayında Kolumbiya ilə diplomatik və xidməti pasport sahibləri üçün vizasız müqavilə imzalanmışdı, lakin o, hələ təsdiqlənməyib.
Qazaxıstanın xarici siyasəti
Qazaxıstan Respublikasının xarici siyasəti aktivlik, tarazlığı qorumaq istəyi, praqmatizm, konstruktiv dialoq arzusu və çoxtərəfli əməkdaşlıq ilə xarakterizə olunur. Tarixi, geosiyasi və iqtisadi amillərinə görə beynəlxalq aləmdə Qazaxıstan uzun əsrlər boyu beynəlxalq əməkdaşlıq, qonşu ölkələrlə barışıq və onların regional birliyinə hörmət prinsiplərinə əsaslanan xarici siyasət yürüdür. Qazaxıstanın digər ölkələrlə bərabər və qarşılıqlı faydalı əlaqələr qurmağa hazır olduğunu diplomatik əlaqələr qurduğu çox sayda xarici ölkə sübut edir. 1991-ci ildə müstəqillik qazandıqdan bəri respublikamız 130 ölkə ilə diplomatik əlaqələr qurdu. Bir çox səbəbdən, hazırda Orta Asiya və Qazaxıstan dünya siyasətində xüsusi diqqət çəkirlər. Qazaxıstan sürətli inkişafına görə transmilli şirkətlər və digər ölkələr üçün böyük maraq göstərir. Aydındır ki, Qazaxıstan coğrafiyaya görə Orta Asiyada ən böyük ölkədir və iqtisadi inkişaf baxımından bölgədə liderdir. Eyni zamanda, ölkənin gələcək inkişafı üçün böyük potensiala malik olduğunu da qeyd etmək lazımdır. Bu gün Qazaxıstan xarici siyasətinin prioriteti ilk növbədə Rusiya, Çin, Amerika Birləşmiş Ştatları, AB, Orta Asiya və İslam dünyasındakı qonşu ölkələrlə bərabər əlaqələr qurmağı hədəfləyir. Bu baxımdan 2006–2007-ci illərdə bu ölkələrlə və bölgələrlə ikitərəfli əlaqələr xeyli yaxşılaşmışdır.
Qırğızıstanın xarici siyasəti
Qırğızıstanın xarici siyasəti — beynəlxalq məsələlərdə Qırğızıstanın ümumi kursudur. Xarici siyasət Qırğızıstanla digər dövlətlər arasındakı münasibətləri tənzimləyir. Bu siyasət Qırğızıstan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.
== Tarixi ==
Müstəqillik qazandıqdan sonra Qırğızıstanın xarici siyasəti iki istiqaməti ilə müəyyənləşdirildi: birincisi, ölkənin əhəmiyyətli xarici yardımlar olmadan iqtisadi cəhətdən faydalı ola bilməyəcəyi qədər kiçik və çox kasıb olması, ikincisi, ölkənin planetin qeyri-sabit bir hissəsində və həssas vəziyyətdə olması. Bu iki fikir Qırğızıstanın, xüsusən inkişaf etmiş ölkələrə və ən yaxın qonşularına münasibətdə beynəlxalq mövqeyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdi.Qırğızıstan prezidenti Əsgər Akayev və ölkənin nazirləri müstəqillik qazandıqdan sonra başqa ölkələrə bir çox rəsmi səfərlər etdilər, əlaqələr qurdular və tərəfdaşlıq etdilər. Müstəqilliyinin ilk dörd ilində Əsgər Akayev Amerika Birləşmiş Ştatları, Türkiyə, İsveçrə, Yaponiya, Sinqapur və İsrailə ziyarət etdi. Qırğızıstan rəsmiləri İran, Livan və CAR, baş nazirləri isə Avropanın çox ölkələrinə səfər edirlər. Bu səfərlərin nəticələrindən biri də Qırğızıstanın 120 ölkə tərəfindən tanınması və dünyanın 61 ölkəsi ilə diplomatik əlaqələr qurmasıdır. ABŞ səfirliyi Bişkekdə 1992-ci ilin fevralında, Qırğızıstan səfirliyi isə həmin il Vaşinqtonda açıldı. Ölkə BMT, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, Dünya Bankı, Beynəlxalq Valyuta Fondu və AYİB də daxil olmaqla ən böyük beynəlxalq qurumların üzvüdür.
Türkiyənin xarici siyasəti
Türkiyənin xarici siyasəti — Türkiyənin beynəlxalq işlərdə ümumi kursudur. Xarici siyasət Türkiyənin digər dövlətlərlə münasibətlərini tənzimləyir. Siyasət Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.
== Tarixi ==
II Dünya Müharibəsi bitdikdən bəri, Sovet İttifaqını 590 kilometr ortaq sərhəddə olduğu beynəlxalq aləmdə əsas rəqib olaraq görür. 1952-ci ildə Türkiyənin Sovet siyasətindən qorxusu o qədər gücləndi ki, türk siyasətçilər ABŞ-yəvropa Kollektiv Müdafiə Sazişinə (NATO) qoşulmağa qərar verdi. NATO üzvlüyü, Türkiyəni beynəlxalq siyasətdə qırx il davam edən Soyuq Müharibədəki qarşıdurmanın tərəfinə çevirdi. 1960-cı illərdə Türkiyənin SSRİ ilə münasibətləri bir qədər istiləşdi və 1970-ci illərdə iqtisadi əməkdaşlıq haqqında bir sıra ikitərəfli müqavilələrin imzalanmasına səbəb oldu. Bununla birlikdə, 1979-cu ildə Sovetlərin Əfqanıstana işğalı, Türk siyasətçilərinin Sovet ekspansionizmi ilə bağlı qorxularını artırdı və beş ildən çox davam edən münasibətlərin soyumasına səbəb oldu. 1980-ci illərin ortalarından etibarən Türkiyə SSRİ ilə münasibətlərini tədricən bərpa etdi. Ankara və Moskva Sovet qaz yataqlarından Türkiyəyə təbii qaz nəqli planı da daxil olmaqla bir sıra müqavilələr imzaladılar.
Türkmənistanın xarici siyasəti
Türkmənistanın xarici siyasəti — Türkmənistan Prezidenti tərəfindən müəyyən edilir və Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir. 2013 -cü ilin fevral ayından etibarən Türkmənistan dünyanın 148 əyaləti ilə diplomatik əlaqələr qurmuşdur. Xaricdə Türkmənistanın 29 diplomatik nümayəndəliyi və konsulluğu fəaliyyət göstərir. Türkmənistanda otuz xarici dövlətin diplomatik nümayəndəliyi və on beş beynəlxalq təşkilatın nümayəndəliyi fəaliyyət göstərir.
Türkmənistanın "daimi bitərəflik haqqında" 50/80 saylı qətnaməsi 12 dekabr 1995 -ci ildə BMT Baş Məclisi tərəfindən rəsmən qəbul edilmişdir. Keçmiş prezident Saparmurat Niyazov Türkmənistanın istisnasız olaraq bütün dövlətlərlə mədəni əlaqələr inkişaf etdirdiyini, xarici dövlətlərin heç biri ilə düşmən münasibətləri olmadığını, heç kimə ərazi iddiası etmədiyini və heç kimin ərazi iddiaları irəli sürmədiyini söylədi. Xarici siyasət bitərəfliyi ölkə Konstitusiyasında mühüm yer tutur. Türkmənistan hökuməti ABŞ və Türkiyəyə mal alqı -satqısı etsə də, Rusiya və İranla əhəmiyyətli ticarət əlaqələrinə malikdir və Əfqanıstanla sərhəd ticarətinin həcmi də artır. Türkmənistanın xarici siyasətində sadalanan ölkələrə təbii qaz ixracatı xüsusi yer tutur. Eyni zamanda, qalıcı bitərəflik statusundan irəli gələrək, ölkə qaz ehtiyatlarının nəqli ilə bağlı qızğın siyasi müzakirəyə girmədən dövlət sərhədində satılması prinsipindən istifadə edir.
Tək uşaq siyasəti
Tək uşaq siyasəti – ailə planlama siyasətinin bir hissəsi kimi Çinin əhali planlama siyasəti olmuşdur. Bu 1979-dan tətbiq edilməyə başlamış və rəsmi olaraq 2015-də mərhələli şəkildə ləğv edilmişdir. Bu siyasət etnik azlıqlar da daxil olmaqla bəzi qruplar üçün istisnalar təşkil edirdi. 2007-də, Çin əhalisinin 36%-i bir uşaq siyasətinə məruz qalarkən, 53%-nə birinci uşağın qız olması hallarında, ikinci uşağının olması icazəsi verilmişdir. Əyalət hakimiyyətləri bu siyasətin pozulmasına qarşı cərimələr tətbiq etmiş və milli hakimiyyətlər isə nəzarət və qeydiyyat işlərini aparmaq və əhalinin məlumatlılığını artırmaq üçün komissiyalar yaratmışdır.
Çin hökumətinin yaydığı məlumata əsasən 400 milyon doğumun qarşısı alınmışdır. Tədqiqatçılar bu iddianın "yanlış" olduğunu bildirmişdir, çünki "1970-dən bəri əhali artımında bir uşaq siyasətinin tətbiqindən əvvəl 3/4 dəfə azalma müşahidə edilmişdir; və 1980-dən bəri müşahidə olunan digər azalma isə iqtisadi inkişafla əlaqələndirilmişdir." Tailand və İranda, həmçinin Hindistanın Kerala və Tamil Nadu ştatlarında da bir uşaq siyasəti tətbiq olunmasa da əhali artımında oxşar azalmalar olmuşdur. 2008-də aparılan sorğuya əsasən Çinlilərin 76%-i bu siyasəti dəstəkləsə də, Çinin xaricində bu mövuya mübahisəli yanaşılmışdır.
Xarici ticarət siyasəti
Xarici ticarət siyasəti — xarici ticarətə iqtisadi və inzibati vergilər, subsidiyalar, idxal və ixracda birbaşa məhdudiyyətlər, borc vermək və s. təsir göstərməyi nəzərdə tutan dövlətin iqtisadi siyasətinin ayrılmaz hissəsidir.
Xarici ticarət siyasəti kontekstində dövlət qanunvericiliklə həm rezidentlərə (ixracatçılara və idxalçılara), həm də əlaqəli qeyri-rezident ortaqlara tabe olan müəyyən xarici ticarət qaydalarını müəyyənləşdirir.
== Haqqında ==
Tarixən xarici ticarət siyasətinin iki əks növü ayrılır: proteksionizm və sərbəst ticarət (sərbəst ticarət). "Təmiz formada" kiçik bir xarici ticarət dövriyyəsi və xarici iqtisadi əlaqələrin inkişafı ilə kapitalizmdən əvvəlki dövrlərdə şərti olaraq fərqlənə bilərlər. Müasir şəraitdə dövlətlərin xarici ticarət siyasəti, şəraitə görə optimallaşdırılmış hər iki əksin birləşməsidir.
== Ticarət siyasətinin növləri və aspektləri ==
=== Regionalizm ===
Regionalizm və ya Regional Ticarət Sazişləri (Bölgələr) bölgədəki beynəlxalq ticarətin artırılması məqsədi ilə bir bölgədəki ölkələr tərəfindən hazırlanan ticarət siyasətləri və müqavilələridir. Tərəfdarları, RTA-nı nəhayət daha böyük ikitərəfli və ya çoxtərəfli ticarət sövdələşmələri ilə birləşmək məqsədi ilə sərbəst ticarətin genişləndirilməsi vasitəsi kimi təsvir edirlər. RTS-nin nisbətən lokallaşdırılmış ərazisi, digər ticarət müqavilələrində sıxlığa səbəb olmadan ticarət məsələlərinin həlli üçün də faydalıdır. RTA'ları tənqid edənlər ticarət danışıqlarına müdaxilə etdiklərini, çünki digər tərəflə müqayisədə bir tərəfə və ya haqsız olaraq faydalı ola biləcəyini, xüsusən iştirakçıların bəziləri hələ inkişaf mərhələsində olan ölkələr olduqlarını söyləyirlər.